بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله رب العالمین
اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَوهٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فىِ زُجَاجَهٍ الزُّجَاجَهُ کَأَنهَّا کَوْکَبٌ دُرِّىٌّ یُوقَدُ مِن شَجَرَهٍ مُّبَارَکَهٍ زَیْتُونَهٍ لَّا شَرْقِیَّهٍ وَ لَا غَرْبِیَّهٍ یَکاَدُ زَیْتهُا یُضىِءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُّورٌ عَلىَ نُورٍ یهَدِى اللَّهُ لِنُورِهِ مَن یَشَاءُ وَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَ اللَّهُ بِکلُ شىَءٍ عَلِیمٌ(35)
خدا نور آسمانها و زمین است نو را و همچون محفظهاى است که در آن چراغى باشد، و چراغ در شیشهاى، شیشهاى که گویى ستارهاى است درخشان، و آن چراغ با روغن زیتى صاف روشن باشد که از درخت پر برکت زیتون (سر زمین مقدس) گرفته شده باشد نه زیتون شرقى و نه غربى، در نتیجه آن چنان صاف و قابل احتراق باشد که نزدیک است خود به خود بسوزد هر چند که آتش بدان نرسد، و معلوم است که چنین چراغى نورش دو چندان و نورى بالاى نور است، خدا هر که را خواهد به نور خویش هدایت کند و این مثلها را خدا براى مردمى مىزند که خدا به همه چیز دانا است (35).
فىِ بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَ الاَصَالِ(36)
آن نور در خانههایى است که خدا رخصت داد ارجمندش دارند و نامش در آنجا یاد شود و او را هر بامداد و شبانگاه تسبیح گویند: (36)
هر انسانی در زندگی خود به دنبال سکونت، آرامش و در امان بودن از خطرات و آسیبهای احتمالی محیط است. این سکونت و آراش، در پناه و سایهسار امن خانهای بهدست میآید که گرمای محبت همسری مهربان و روابط حاصل از آن، محیط خانه را از گزند آسیبهای روحی حفظ کرده است.
بنابراین باید همراه و همگامی برای این قرارِ خود انتخاب کند که امینِ نهانِ او باشد و در نتیجه همدلی و همکلامی با او چنان آرامشی برایش حاصل شود که از او جوانمردی با ایمانِ محکم و خستگیناپذیر سازد که در عرصههای مجاهدت از پا ننشسته و قدرت یاری دین خدا و رسول را داشته باشد.
برای حفظ حریم این همراهی، نیازمند قواعد بنای خانهای است که روابطش را از گزند آسیبهای ناجوانمردانه شیاطینی که مداوم قصد سوء نسبت به این حریم دارند، در امان بدارد. مقاصدی سوء که درصددند تا این مجاهدان را از اساس، از عرصه مجاهدت به زیر کشیده و با برهم زدن سکونت و آرامش از درون، ایشان را به زانو درآورند.چنین حریمی، بستری امن و مطمئن برای تربیت نیروها و بازوهای محکم یاری دین خدا در نسلهای بعد خواهد بود و به این ترتیب جریان مجاهدینی رقم میخورد که چونان کوه باصلابت بوده و با شباهت یافتن به پدر حقیقی خود، یعنی رسول مهربانیها، در زمره یاران حقیقی فرزند او و در حفظ و امنیت بیت نورانی او قرار میگیرند.
در بین مؤلفههای حرکتهای اجتماعی مبحث خانه و خانواده از اهمیت ویژهای برخوردار است، هم از این جهت که هر حرکتی به هر جهت از آن آغاز میشود و هم از این جهت که منافع و ضررهای هر حرکتی به خانه و خانواده باز میگردد.
از خانه و خانواده در قران با کلمه «بیت» یاد شده است و کلماتی مانند «رَحِم»، «ارحام»، «حریم»، «حِصن» در منظومهای باشکوه غرضی که خداوند برای چنین نعمت بزرگی قرار داده است را تبیین کرده و چگونگی دست یابی به آن را نیز یادآور شده است. علاوه بر منظومه کلمات خانواده که بسیار متنوع و متعدد است نکات فراوانی در قرآن و روایات در باره بیوت نورانی و ظلمانی بیان شده است که در صورت علم، توجه و عمل به آن سیمای زندگی شهر و جامعه ما نورانی میشود و شتاب غیرقابل تصوری در رشد و کمال نسل ما پدیدار میگردد.
سوره نور و آیه نور در این سوره گواهی واضح بر این مطلب است و اهمیت پرداختن و اهتمام به این موضوع را نیز بیان میدارد.
در واقع خداوند با موضوع خانه و خانواده، توحیدی ربوبی خود را به شکل عملی به انسان نشان داده است. به عبارت دیگر یکی از راهبردهای تقویت توحید در زندگی اهتمام به خانواده طبق نظر خداوند است. یکی از مهمترین آثاری که در اثر چنین توجهی حاصل میشود، حفظ و صیانت از فطرت سلیم انسان و شکوفایی و بارور شدن عقل او در پرتو وحی و دین است. همانطور که بیتوجهی به موضوع خانواده باعث کفران نعمت فطرت و پوشانده شدن قوت عقل و در نهایت بیاعتنایی به وحی و دین است که چنین پیامدی محصول زندگی دنیاطلبانه غربگرا و ملحدانه بی توجه به آخرت یا آخرتگریز است.
تکریم مقام زن و مرد و ادای حقوق هر یک و خروج از ظلم و تعدی، تنها در صورت توجه به مبانی و اصول به دست آمده از وحی امکانپذیر میشود. اکتفای به تجربیات بشری در زمینه ارتقای خانواده و تحت تأثیر القاءهای محیطی، خانوادگی و قومیتی قرار گرفتن سبب نفوذ شیطان و سوء استفاده طاغوتها از زندگی نوع بشر میشود. زیرا خانواده سنگبنای جامعه است و اگر این سنگبنا کج شود دیوار جامعه به کلی ویران خواهد شد.
وجود ارتباط خویشاوندی بین انسانها باعث انس بیشتر آنها با هم و تألیف بیشتر بین آنها میشود. انسانبه لحاظ طبع خود بسیار انسورز است و به شدت از غربت و غریبهها واهمه دارد و با برطرف شدن حس تنهایی و غربت احساس امنیت میکند. به همین دلیل اگر خانوادهای در تنش قرار گیرد یا دچارفروپاشی گردد در او اضطراب و نگرانیها به وجود میآورد.
نکته قابل تأملی که در آیات متعددی از قرآن مورد تأکید قرار گرفته است اینست که برای تقویت کانون خانواده هیچ راهی جز حاکمیت انبیا و اولیای الهی در جامعه به عنوان پدران حقیقی افراد نیست. در این صورت اگر انسان راهی به جز راه انبیا را طی کند بیتردید دچار اضطرابها و عذابهای فراوان شده و امنیت او دچار خدشه میگردد و ظلم و تعدی زندگی او را فرا میگیرد. بر این اساس توجه همهجانبه به مبحث خانواده در وهله اول باید تداعیکننده ارتباط عمیق انسان با انبیای الهی به عنوان پدران موحد باشد و به واسطه چنین ارتباطی همه انسانها به عنوان خواهران و برادران ایمانی به صورت همراستا و در شکل امت واحده توحیدی جلوهگر میشوند.
بر اساس منطق قرآن و اهل بیت علیهم السلام قلمرو خانواده، کل جامعه بشری است و قومیتها و عشیرهها نباید این قلمرو را محدود کنند. چه اینکه قلمروهای کوچکتر خانواده منجر به تنوع در شیوه زندگی شده و نصرت و یاری عمومی در رسیدن به حیات طیبه را فراهم میسازند. بر این اساس موضوع خانواده به عنوان پسزمینه همه آیات میتواند مورد توجه قرار گیرد و میتوان همه آیات قرآن را به نوعی در رابطه با مبحث خانواده مورد بررسی قرار داد.
توجه و اعتنا به مباحث قرآنی و روایی در باره خانواده ضرورتی است که منجر به احیای سایر حقایق قرآنی و روایی در زندگی میشود
- معرفی کارگروه خانواده
کارگروه خانواده به عنوان یکی از کارگروههای مدرسه اهل بیت علیهم السلام جهت کار تخصصی و تربیت نیروی متخصص مبتنی بر قرآن و روایات در حوزه خانواده آغاز به فعالیت نموده است تا آموزههای قرآن را به صورت مهارتی و کاربردی در همه خانواده ها جاری نماید.
سورههای محوری کارگروه تخصصی خانواده شامل سوره مبارکه نور به عنوان محور کارگروه، سوره مبارکه نساء که معرف نقشه خانواده و اتصال آن به امر جامع ولی است، سوره مبارکه احزاب و حجرات به عنوان سوره های تبیین کننه روابط میان خانواده ها و سوره مبارکه نوجح و طلاق به تبیین حدود و آسیب شناسی نهاد خانواده می پردازد.
کارگروه خانواده برای تحقق این مسیر در حوزه روابط درون خانه، بین خانههای مؤمنین اعم از اقوام و روابط دیگر، و روابط اجتماعی مؤثر برخانواده سعی در ساخت بنای خانههایی نورانی به نور قرآن و اهل بیت علیهم السلام را دارد تا شایستگی پیوند و ارتباط با خانه نورانی رسول را بیابد.
حوزه های فعالیت کارگروه خانواده
حوزه درون خانواده
مباحث و مهارت های تخصصی در حوزه درون خانواده به این شرح است:
- مباحث انس افزایی، روح افزایی، سلامت روابط در خانواده
- مباحث ورودیها و شکوفایی توان و استقرار در خانواده
- مباحث اجازه گرفتن
- مباحث حسن سلوک و معاشرت
- و مباحث بیتوته و امنیت
حوزه روابط بین خانوادهها
مباحث و مهارت های تخصصی در حوزه روابط بین خانوادهها به این شرح است:
- مباحث اجازه گرفتن و قواعد ورود و خروج
- مباحث انس افزایی
- مباحث سلامت روابط و رعایت احکام و اصول
حوزه روابط اجتماعی مؤثر بر خانواده
مباحث و مهارت های تخصصی در حوزه اجتماع در ارتباط با خانوادهها به این شرح است:
- حسن ظن اجتماعی
- موعظه و بیدار شدن تذکرات از درون افراد بواسطه قوانین اجتماعی
- ازدیاد خیرات اجتماعی
حوزه تحقق امر جامع ولایت از طریق خانواده ها
مباحث و مهارت های تخصصی در حوزه امر جامع در ارتباط با خانوادهها به این شرح است:
- فرهنگ اقامه نماز در خانواده و اتصال به خدا و ذکر
- فرهنگ دادن زکات و عطا و حسن به مردم برای پاک شدن خانواده
- فرهنگ اطاعت از احکام جزیی و امر جامع ولی در خانواده
- نقش ها و وظایف اجتماعی
- سیر مطالعاتی نیروهای متخصص، نیمه تخصصی و عمومی
محور احکام و قواعد مربوط به خانواده که پس از تشکیل خانواده مطرح میشود و مربوط به حریمهای مربوط به آن است. این محور با عنوان بیت توحیدی شناخته شده است.
این کارگروه برای ساماندهی به مباحث بیت (خانواده) توحیدی برای مخاطبین سطوح تخصصی، نمیه تخصصی و فراگیر سیر مطالعاتی زیر را در نظر گرفته است.
سیر مطالعاتی مخاطبین فراگیر و عمومی:
مطالعات قرآن محور و تدبر محور مطالعات تدبر محور | داشتن انس و مطالعه روزانه و ثابت قرآن (در حد ترجمه و مراجعه به یکی از تفاسیر) |
جلد 1و2 کتب مجموعه تدبر(توان نوشتن و بیان گزاره صحیح از ظاهر سوره ها و تفسیر و ارائه گزارش درست از سوره) | |
مطالعات خانواده | کتاب خانه ای متصل به خانه رسول صلی الله علیه و آله و سلّم دفتر اول و دوم |
کتاب مهارتهای بلوغ با هم بودن | |
مطالعات تربیت و رشد
| کتاب مهارت های تربیت کودک با محوریت طیبگزینی |
کتاب مهارتهای خیرگزینی | |
کتاب مهارتهای حسن گزینی | |
مطالعات ساختاری | کتاب ساختار انسان (در حد مراجعه به نقشه کتاب و دانستن مؤلفههای ساختار وجودی انسان) |
ب- سیر مطالعاتی مخاطبین نیمه تخصصی- فعال حوزه خانواده
مطالعات قرآن محور و تدبر محور مطالعات تدبر محور | داشتن انس و مطالعه روزانه و ثابت قرآن | در حد ترجمه و مراجعه به یکی از تفاسیر و توان تدبر سورهای و مطالعه موضوعی از آیات قرآن و استفاده صحیح از واژگان آن |
جلد 1 تا5 کتب مجموعه تدبر | ||
مطالعات خانواده | کتاب خانه ای متصل به خانه رسول صلی الله علیه و آله و سلّم دفتر اول و دوم | توان ارتباط دهی اصول و مهارتهای خانواده |
کتاب بیت | ||
کتاب مهارتهای بلوغ با هم بودن | ||
کتاب بلوغ عاطفی | ||
فرآیندشناسی ایمان | ||
مطالعات تربیت و رشد
| کتاب مهارت های تربیت کودک با محوریت طیبگزینی | توان ارتباط دهی اصول و مهارتهای تربیت کودک |
کتاب رشد 1 | ||
فرآیندشناسی طیب | ||
کتاب مهارتهای خیرگزینی | توان ارتباط دهی اصول و مهارتهای تربیت نوجوان | |
کتاب رشد 2 | ||
فرآیندشناسی خیر | ||
کتاب مهارتهای حسن گزینی | توان ارتباط دهی اصول و مهارتهای تربیت جوان، تولید محصولات مهارتی و ترویجی در حوزه خانواده | |
کتاب رشد 3 | ||
فرآیندشناسی حسن | ||
مطالعات ساختاری | کتاب ساختار انسان (مطالعه از نقشه و مؤلفهها و سپس انجام تمرینها- توان پیاده سازی مؤلفهها بر یک سوره) |
|
تدبر در ساحت جامعه |
|
ج- سیر مطالعاتی مخاطبین تخصصی- پژوهشگر خانواده
مطالعات قرآن محور و تدبر محور مطالعات تدبر محور | داشتن انس و مطالعه روزانه و ثابت قرآن | انس و مطالعه برای برنامه ریزی برای دیگران براساس قرآن تدبر براساس نظام پژوهشی |
جلد 1 تا10 کتب مجموعه تدبر | ||
مطالعات خانواده | سند خانواده | توان ارتباط دهی اصول و مهارتهای خانواده، پژوهش و طراحی عملیات در حوزه خانواده، تولید کتابهای مهارتی و راهبردی در حوزه خانواده، توان عملیات در حوزه های تخصصی دانشگاهی اعم از تدریس، پژوهش و طراحی عملیات |
سند لباس | ||
کتاب خانه ای متصل به خانه رسول صلی الله علیه و آله و سلّم دفتر اول و دوم | ||
کتاب بیت | ||
کتاب راهبردی بیت | ||
کتاب مهارتهای بلوغ با هم بودن | ||
کتاب بلوغ عاطفی | ||
کتاب عفاف، جاودانهخواهی لذت | ||
فرآیندشناسی ایمان | ||
نظام سازی ایمان | ||
هنر خوب زیستن | ||
موانع خوب زیستن | ||
کتاب سرزنش، شاکله سیئات | ||
مطالعات تربیت و رشد- کودک
| سند بایستههای کودک طیب | توان ارتباط دهی اصول و مهارتهای تربیت کودک، پژوهش و طراحی عملیات در حوزه تربیت کودک ، تولید کتابهای مهارتی و راهبردی در حوزه تربیت کودک ، توان عملیات در حوزه های تخصصی دانشگاهی اعم از تدریس، پژوهش و طراحی عملیات |
کتاب مهارت های تربیت کودک با محوریت طیبگزینی | ||
کتاب رشد 1 | ||
فرآیندشناسی طیب | ||
نظام سازی طیب | ||
مطالعات تربیت و رشد نوجوان
| سند بایستههای آموزش جنسی | توان ارتباط دهی اصول و مهارتهای تربیت نوجوان ، پژوهش و طراحی عملیات در حوزه تربیت نوجوان تولید کتابهای مهارتی و راهبردی در حوزه تربیت نوجوان ، توان عملیات در حوزه های تخصصی دانشگاهی اعم از تدریس، پژوهش و طراحی عملیات |
کتاب مهارتهای خیرگزینی | ||
کتاب رشد 2 | ||
فرآیندشناسی خیر | ||
نظام سازی خیر | ||
کتاب مهارتهای حسن گزینی | ||
کتاب رشد 3 | ||
فرآیندشناسی حسن | ||
نظام سازی حسن | ||
مطالعات تربیت و رشد- جوان | مهارتهای بلوغ با هم بودن | توان ارتباط دهی اصول و مهارتهای جوان، پژوهش و طراحی عملیات در حوزه جوان، تولید کتابهای مهارتی و راهبردی در حوزه جوان، توان عملیات در حوزه های تخصصی دانشگاهی اعم از تدریس، پژوهش و طراحی عملیات |
تدبر در ساهت بیت | ||
راهبردها و مهارتهای بیت | ||
بلوغ عاطفی | ||
فرآیند شناسی ایمان | ||
نظام سازی ایمان | ||
| ||
| ||
مطالعات ساختاری | کتاب ساختار انسان (مطالعه از نقشه و مؤلفهها و سپس انجام تمرینها- توان پیاده سازی مؤلفهها بر یک سوره) |
|
تدبر در ساحت جامعه |
|
د- سیر مطالعاتی مخاطبین فوق تخصصی- مشاور خانواده
مطالعات قرآن محور و تدبر محور مطالعات تدبر محور | داشتن انس و مطالعه روزانه و ثابت قرآن | تهلیل نویسی، دوره دعا، توان مطالعات نظام سازانه بر مبنای قرآن |
جلد 1 تا10 کتب مجموعه تدبر | ||
مطالعات خانواده | کتاب خانه ای متصل به خانه رسول صلی الله علیه و آله و سلّم | پژوهش و عملیاتهای نظام سازانه- توان مشاوره و ارتباط موضوعات و مسائل با محوریت قرآن در عرصه خانواده |
کتاب بیت | ||
کتاب مهارتهای بلوغ با هم بودن | ||
کتاب بلوغ عاطفی | ||
فرآیندشناسی ایمان | ||
نظام سازی ایمان | ||
هنر خوب زیستن | ||
موانع خوب زیستن | ||
کتاب سرزنش، شاکله سیئات | ||
فرآیندشناسی رشد | ||
رشد شناسی | ||
مطالعات تربیت و رشد
| کتاب مهارت های تربیت کودک با محوریت طیبگزینی | پژوهش و عملیاتهای نظام سازانه- توان مشاوره و ارتباط موضوعات و مسائل با محوریت قرآن در عرصه خانواده |
کتاب رشد 1 | ||
فرآیندشناسی طیب | ||
نظام سازی طیب | ||
کتاب مهارتهای خیرگزینی | پژوهش و عملیاتهای نظام سازانه- توان مشاوره و ارتباط موضوعات و مسائل با محوریت قرآن در عرصه خانواده | |
کتاب رشد 2 | ||
فرآیندشناسی خیر | ||
نظام سازی خیر | ||
کتاب مهارتهای حسن گزینی | پژوهش و عملیاتهای نظام سازانه- توان مشاوره و ارتباط موضوعات و مسائل با محوریت قرآن در عرصه خانواده | |
کتاب رشد 3 | ||
فرآیندشناسی حسن | ||
نظام سازی حسن | ||
مطالعات ساختاری | کتاب ساختار انسان (مطالعه از نقشه و مؤلفهها و سپس انجام تمرینها- توان پیاده سازی مؤلفهها بر یک سوره) |
|
تدبر در ساحت جامعه |
|