بسم الله الرحمن الرحیم
اللهم صل علی محمد و آل محمدوعجل فرجهم
💠 چیستی روش‌های تدبر کلمه‌ای در قرآن
سومین کتابی که در دوره عمومی روش‌های تدبر در قرآن ارائه می شود، کتاب روش های تدبر کلمه‌ای است. این با ارائه روش‌هایی درصدد است تا مخاطب بتواند با رویکرد کلمه‌ای، قرآن را مورد بررسی قرار دهد و به کمک کلمات و مفاهیم یک سوره به غرض آن نزدیک شود.
هر کلمه در سوره و در کل قران جایگاه، نقش و کارکردی دارد که تدبر کلمه‌ای قرآن، عهده‌دار تبیین این سه است. چنین تبیینی است که می‌تواند مخاطب را قادر سازد تا کلمات مناسب و متناسب با مقصد خود را شناسایی کرده و تشخیص دهد.
💠 ضرورت و چرایی تدبر کلمه‌ای در قرآن
کلمات کلید فهم حقایق قرآن هستند. چراکه کلمات از یک سو مخاطب را به حقایق و معنای خود دلالت داده و از سوی دیگر با مصادیق مرتبط می سازند. بنابراین در تدبر کلمه‌ای، چگونگی کشف ارتباط معانی کلمات با حقایق و نیز چگونگی کشف ارتباط مصادیق با معانی مد نظر است.
در تدبر کلمه‌ای معلوم می‌شود که هر کلمه‌ای در راستای تبیین موضوع و غرض سوره به کارگرفته شده است، لذا فهم دقیق یک کلمه، فرد را به حقایقی از سوره میرساند و او می‌تواند آن حقایق را به کار گیرد. بدین ترتیب او قوانین زندگی را شناخته، با شناخت مصادیق آن امکان تعمیم آن را یافته می تواند در موقعیت های عمل آنها را به کارگیرد.
بنابراین میتوان گفت علم به حقایق و و شناخت مصادیق آن در موقعیت های عملی از طریق کلمات میسر می‌شود و این خود بیانگر ضرورت تدبر کلمه‌ای است.
💠 سیر تدبر کلمه‌ای
در تدبر کلمه ای مخاطب در می یابد:
- می توان به معنا، مصداق و مفهوم کلمات توجه کرده و از این طریق کلمات را بهتر شناخت؛
- میتوان روابط موجود بین کلمات یک آیه و یا یک سوره را مورد توجه قرار داد و از این طریق کلمه را در سوره دقیق تر مورد بررسی قرار داد،
- میتوان کلمات را در خود سوره مطالعه کرد و تعاریف کلمات یک سوره را از متن آن استخراج نمود؛
- میتوان به ارتباط کلمات با غرض سوره توجه نمود و به نظم موجود بین کلمات یک سوره با محوریت مفهوم یا کلمه محوری در غرض رسید،
و خلاصه اینکه مخاطب در می یابد به کمک کلمات می توان بین متن قرآن و متن زندگی حرکت کرد، حقایق قرآن را در زندگی عینیت بخشید و مسائل زندگی را به قرآن ارجاع داد.
از این رو سیر دروس کتاب از بحث راجع به معنا شروع شده و به ارتباط زنجیره کلمات یک سوره ختم می شود. گفتنی است هر درس دربردارنده سوره و روش بوده و این دو به صورت ممزوج بایکدیگر آمده اند:
درس اول : معنا- سوره مبارکه حمد
درس دوم: معنا و مصداق-سوره مبارکه توحید
درس سوم : مصداق و مفهوم- سوره مبارکه عصر
درس چهارم : انواع تعریف کلمه- سوره مبارکه کوثر
درس پنجم : تعریف و معرفی کلمات در قران- سوره مبارکه مطففین
درس ششم : سوره مبارکه طارق- اشتراک معنا
درس هفتم : سوره مبارکه بروج- غرض سوره، روح جاری در کلمات
درس هشتم : سوره مبارکه نبأ- محکم و متشابه
درس نهم : سوره مبارکه زمر- ارتباط زنجیره‌ای کلمات در سوره
💠 پیش نیاز تدبر کلمه‌ای
مهمترین پیش نیاز تدبر کلمه ای نیاز به دریافت و فهم عمیق تر قرآن است؛ این نیاز معمولا وقتی شکل می گیرد که یک سوره را می خوانیم و اهتمام عملی بدان داریم و می خواهیم نحوه عینییت بخشیدن به حقایق را دریابیم یا در میدان عمل با سؤالات و نیازهایی مواجه می شویم که پاسخ به آنها نیازمند عمیقتر شدن و دقت در کلمات آیات و سوره هاست.
💠 نحوه ارزیابی تدبر کلمه ای
چنانچه بتوانیم در مواجهه با یک سوره، در کلمات آن به ویژه کلمات کلیدی عمیق شویم؛ در تدبر کلمه ای توفیق حاصل کرده ایم؛ شاخص های این توفیق عبارتست از اینکه فهم خود را از کلمات سوره ارتقا داده، به تعریفی از آن کلمه در سوره برسیم، ارتباط بین کلمات یک سوره را بتونیم کشف کنیم و در نهایت اینکه سوره و غرض هدایتی آن را از مسیر فهم کلمات بفهمیم.
