بسم الله الرحمن الرحیم
اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
💠 چیستی روش های تدبر قرآن به قرآن:
کتاب روشهای تدبر قرآن به قران بعد از کتاب روشهای تدبر سوره ای و مبتنی بر آن، پنجمین جلد از روشهای تدبر در قرآن است. این کتاب دربرگیرنده مجموعه روشهایی است که به ما امکان می دهد از یک قسمت قرآن به بخش دیگر آن حرکت کرده و از ظرفیت های سایر بخش های قرآن برای فهم بهتر یک قسمت استفاده نماییم. مبنای این روشها ویژگی مثانی بودن قرآن است. حضرت علامه طباطبایی مثانی بودن قرآن را بدین صورت تعریف می کند: «قرآن مثانی است از آن جهت که بعضی از آیاتش انعطاف به بعضی دیگر دارد، و هر یک دیگری را شرح و بیان می‌کند، بدون اینکه اختلافی در آنها یافت شود.»
بنابراین میتوان گفت روشهای تدبر قرآن به قران بر دو اصل استوار است:
- آیات و کلمات قرآن همگی نظامی یکپارچه دارند و میتوان از این نظام یکپارچه در تفسیر همدیگر بهره جست.
- برای بهره جستن از این نظام یکپارچه قرآن، فهم یکپارچگی نظام واحد و یکپارچه سوره بسیار به ما کمک می‌کند و تبیین و تفسیر قرآن به قرآن را غنای ویژه میبخشد.
💠 ضرورت و چرایی روش های تدبر قرآن به قرآن:
ما قرآن می خوانیم تا بتوانیم در زندگی به آن مراجعه کنیم. هر قدر رجوع ما به قران حداکثری و همیشگی باشه، بهره ما از قران در موقعیت های زندگی بیشتر میشه. برای اینکه بتونیم به قران رجوع حداکثری داشته باشیم، در گام اول لازمه رفت و برگشت در قرآن برای ما شیرین و البته همراه با دریافت باشد. استمرار سیر و رفت و برگشت در قرآن به ما امکان شناکردن در دریای عمیق آن را میدهد و روش های تدبر قرآن به قرآن درصددند تا چنین امکان را برای ما به وجود آورند.
نادیده گرفتن تدبر قرآن به قرآن ممکن است به بی پاسخ ماندن خیلی از سؤالات ما در ارتباط با قرآن منجر شود. همچنین ممکن است ما ناگزیر شویم برای پاسخ به غیر قرآن رجوع کنیم و پیش فرض ها و معلومات بشری را مبنای پاسخ به این سؤالات قرار دهیم که در این صورت دچار انحراف خواهیم شد.
💠 چگونگی تدبر قرآن به قرآن:
در تدبر قرآن به قرآن می خواهیم از یک جای قرآن به جای دیگر آن حرکت کنیم. از طرفی قرآن شامل سوره ها، آیات، موضوعات و کلمات می باشد. هر کدام از این اجزای قرآن می توان مبدأ یا مقصد حرکت ما در تدبر قرآن به قران قرار گیرند.بنابراین ممکن است
- برای مطالعه سوره‌ای، از سایر سورهها و آیات قرآن بهره گیریم و این موضوع فصل اول کتاب و البته مهمترین فصل آن است.
- برای مطالعه آیاتی، از سایر سورهها و آیات قرآن بهره گیریم و این موضوع فصل دوم کتاب قرآن به قران است.
- برای کشف و پژوهش پیرامون موضوعاتی، از سورهها و آیات قرآن بهره گیریم و این موضوع فصل سوم کتاب می باشد؛ بخشی که توجه بدان برای پژوهیدن در قران بسیار ضروری است.
- برای فهم معانی کلماتی، از آیات و سورههای قرآن بهره گیریم و این موضوع فصل چهارم و آخر کتاب می باشد. این فصل ضمن اینکه توان تدبر در کلمات را از محدوده یک سوره به کل قرآن توسعه می دهد، در پژوهش های قرآنی و نیز شناخت عرف قرآن بسیار راهگشاست.
بنابراین کتاب قرآن به قران در چهار فصل ارائه شده و هر فصلی دارای دروسی است. درس‌های ارائه شده مانند مجلدهای پیشین همراه با تمرین است و در هر یک، خواننده محترم علاوه بر مطالعه، لازم است خود را در مقام تحقیق نیز قرار دهد.
💠 پیش نیاز تدبر قرآن به قرآن:
برای به کارگیری تدبر قرآن به قرآن در مطالعه این کتاب آسمانی موارد زیر لازم و ضروری است:
- اول اینکه ما در سوره تدبر کرده و به غرض هدایتی آن نزدیک شده ایم و اکنون نیاز به توسعه دریافت های خود از سوره را وجدان کنیم؛
- دوم اینکه ما منطق تدبر قرآن به قران را بدانیم و پذیرفته باشیم. برای تحقق این مهم در مخاطب، کتاب در بخش فاتحه منطق این روش را از تفسیر المیزان بیان کرده است.
- سوم اینکه تدبر به اندازه کافی با آیات و سورههای قران مأنوس باشیم. برای انس با قرآن ضمن آنکه باید زندگی خود را وابسته به فهم کتاب آسمانی بدانیم، لازم است تا مرتب و مکرر سورهها و آیات آن را مطالعه، بررسی و قرائت کنیم. لذا از ویژگی‌های این کتاب، مرور مکرر سورهها و آیات آن می‌باشد. ضمن اینکه نکاتی در خصوص انس با قرآن در انتهای فاتحه کتاب ذکر شده، دفاتر تمرین قرآن به قران در این جهت نیز در انتهای کتاب آمده است. البته مطالعه این دفاتر و آغاز ختم قرآن از همان ابتدای ورود به قرآن به قرآن به مخاطب توصیه می شود.
💠 خودارزیابی تدبر قرآن به قرآن:
تدبر قرآن به قرآن درصدد است تا مخاطب بتواند قرآن را یکپارچه ببیند؛ تحقق این مهم مستلزم تحقق شاخص هایی چون کشف ارتباط بین سوره ها با هم، کشف ارتباط بین کلمات در عرف قرآن، کشف ارتباط بین موضوعات در قرآن و نیز بسط یک آیه – یک حقیقت، داستان یا امر- در کل قرآن است.
بنابراین برای خودارزیابی قرآن به قران می توان یک سوره یا آیه یا موضوع یا کلمه را انتخاب کرد و با کمک روش های مرتبط با آن در کتاب، فهم خود در ارتباط با آن را توسعه داد.
