بسم الله الرحمن الرحیم
اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
💠 چیستی تدبر مدنی
کتاب تدبر مدنی در ادامه کتاب تدبر مکی، درصدد ارائه تدبر بین سوره ای است . البته باید توجه داشت که سوره های مدنی محل دقت هایی دارد که باید روی آنها متمرکز شد. بنابراین برای مطالعه سوره های مدنی درک فضای سور مدنی و دانستن تاریخ و فضای نزول در تحلیل فضای سوره بسیار اهمیت دارد.
سوره های مدنی که در ده سال عمر بی بدیل پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله در مدینه نازل شد، تجربه ده سال حاکمیت اسلام در مدنیتی از نو پایه ریزی شده بود که تجربه ای کوتاه اما ذخیره ای برای بشر تا روز قیامت است که با آن، وعده تمام انبیا در حاکمیت نظام توحیدی در عالم تحقق یافته و به یمن برکتش حکومت جهانی بقیه الله تشکیل خواهد شد. مطالعه دقیق این سوره ها میتواند ما را با این تجربه حکومتی و شیوه های اجرای حکومت دینی آشنا نماید.
آنچه به برکت حاکمیت دینی رقم می خورد، اجرای حکم خداوند در فضای جامعه است؛ این مهم از یک سو به اوامر و نواهی خدا اشاره دارد، به طوری که به واسطه رسول و با ولایت ایشان احکام کشف و اجرا می گردد. از سوی دیگر هریک از این اوامر و نواهی منجر به خروج جامعه از یک آسیب یا حرکت جامعه در جهت رفع یک نیاز می گردد؛ بدین ترتیب در نتیجه اجرای هریک از اوامر و نواهی خداوند، جامعه بیش از پیش در معرض اسم یا اسمائی از اسماء خداوند قرار می گیرد. در واقع هر نیازی از نیازهای انسان در نتیجه جریان اسمی از اسماء خداوند رفع می گردد.
💠 ساختار کتاب تدبر مدنی
کتاب تدبر مدنی نیز در سه بخش تدوین شده است:
- بخش مقدمه که در مورد سوره های مدنی و تحلیل فضای مدنی و غایت تدبر در سوره های مدنی و چگونگی تدبر بین سوره ای مدنی می پردازد .
- دروس کتاب که بررسی پنج سوره از سور مسبحات ( سوره های مبارکه حدید ، حشر، صف ، جمعه ، تغابن ) پرداخته و درس جامع که به درصدد ارائه الگویی از مطالعه بین این سوره هاست. یکی از نکاتی که در این زمینه، در سُوَر مسبحات توجه ما را به خود جلب می‌کند، اسماء و صفاتی است که همراه با وقایع و حوادث ذکر شده است. در واقع ما به کمک این سوره ها یاد می گیریم چگونه می توان بین آیات توحیدی یک سوره و آسیب های ذکر شده تردد نماییم و اوامر و نواهی الهی چگونه ما را از این آسیب ها در مسیر بهره مندی از اسماء الهی قرار می دهند.
- بخش ضمیمه که به آموزش ساختاری سوره ها از حیث ساختاروجود هستی، حقایق و سنن، ساختار وجودی انسان، ساختار وجودی ناس و راه های باور مندی نسبت به جریان اسماء در زندگی می پردازد. برای این منظور در این بخش ، معانی اسماء الهی ( معنی ریشه – معنای اسم – تجلی اسم در هستی ) ، نقشه ساختار وجودی انسان و نقشه انسان در حوزه جامعه بیان شده است .
💠 چگونگی مطالعه کتاب تدبر مدنی
- قرآن پژوه ابتدا یک مطالعه تاریخی داشته و مباحث مقدماتی کتاب و همچنین ساختار جامعه را خوب خوانده باشد .
- هر سوره ای شبیه کتاب سوره ای به صورت مستقل خوانده شود .
- سوره ها نسبت به هم خوانده می شوند و وجوه مشترک سوره ها دو به دو بررسی و استخراج شود .و بعد سوره ها سه تا سه تا با هم بررسی می شوند .
💠 مقاصد مطالعه کتاب
در می توان گفت مقاصد تدبر مدنی عبارتست از :
- تدبر مدنی استمراربخش مطالعه ساختاری سوره است که بواسطه تدبر مکی بیان شده است .
- بعد از بررسی فضای نزول ، ساختار جامعه ی سوره و ارتباط رخداد ها با اسماء الهی ، زمینه آشنایی با مباحث جامعه شناسی حاکمیتی قرآن در حد لزوم فراهم می شود؛ چرا که در هر رشته ای به مسائل جامعه شناسی و حاکمیتی نیاز داریم.
- در این سیر ، آشنا شدن با مباحث توحید ربوبی و توحید افعالی بسیار لازم است و برطرف کردن نواقص توحیدی از جهت طهارتی بسیار اهمیت دارد . باید توجه داشت تدبر مدنی به نوعی اوج طهارت هایی است که تا به حال خوانده شده است؛ چرا که بحث توحید بسیار پر رنگ است و کوچک ترین اشکالی که برطرف می شود اسمی از اسماء الهی تجلی پیدا می کند .
💠 خودارزیابی تدبر مدنی
در تدبر مدنی لازم است به خوانشی از سوره برسیم که رابطه توحید بیان شده در سوره را با سایر موضوعات آن یافته و آسیب های اجتماعی را که مانع جریان سازی توحیدی است، بشناسیم. بنابراین به کمک تدبر مدنی میتوان :
- آسیب های اجتماعی مانع جریان سازی توحیدی را شناخت؛
- ارتباط آسیب ها و اسماء و افعال الهی را دریافت؛
- راه های برون رفت از آسیب ها را به کمک سوره شناخت
