بسم الله الرحمن الرحیم
اللّهُمَّ صَلِّ عَلی فاطِمَهَ وَ اَبیها وَ بَعْلِها وَ بنیها وَ السِّرِّ الْمُسْتَوْدَعِ فیها بِعَدَدِ ما اَحاطَ بِه عِلْمُک
کارگاه نمادشناسی، ضمیمه روش‌های تدبر کلمه‌ای با حضور جمعی از هنرمندان متدبر و مشتاق، صبح دوشنبه، ۳ شهریور ۹۹ به شکل مجازی برگزار گردید.
در آغاز با بیان مَثَلی از حاضرین پرسیده شد:
اینجا مدرسه دانشجویی حمد است و ما پرستوهایی در حال پرواز از فراز آسمان، مربعی سیاه در مرکز دایره یا دوایری متحدالمرکز می‌بینیم، ما کجا هستیم؟
پاسخ دادند: بالای کعبه!
با این توصیف به بیان ویژگی نمادهای هندسی مربع و دایره و ترکیب این دو از نگاه نشانه شناسی و سواد بصری پرداخته شد:
◾️ مربع: ثبات و استقرار، مکان، عالم مُلک، زمین
? دایره: حرکت و عمق، زمان، عالم ملکوت، آسمان
ترکیب مربع داخل دایره: احاطه عالم ملکوت بر عالم مُلک
از این توصیف مقدماتی و ارتباط با داستان ساخت اولین بنای مسجد در روی زمین توسط آدم علیه السلام و مولفه‌های مربوط به این داستان، اَکل و لباس و مسجد،
به چگونگی امکان بهره گیری از مَثَل های مشهور و نمادسازی برای هنرمند اشاره شد.
حاضرین در مقدمه کارگاه شاهد امکان ارتباط و تجزیه و تحلیل یک نماد به کمک ویژگی‌های عناصر بصری و اشکال هندسی و انتزاعی و تبدیل به مَثَل شناخته شده برای بیان مطلب به مخاطب شدند.
در ادامه با تغییر و جابجایی شکل مربع و قرار دادن مستطیل زیر دایره سوال شد: حال چه شکلی انتزاع شده است؟
پاسخ شرکت‌کنندگان در کارگاه، شروع مبحث نمادشناسی بود:
درخت
با این مقدمه در ادامه کارگاه، تعریف کوتاهی از نماد و انواع آن و چرایی انتخاب نماد مشهور درخت بیان شد.
در مرحله اول وارد قرآن شدیم.
توجه به آیاتی که از پدیده درخت نام برده است، منظور ما بود، آیات را از زاویه کاربرد نمادین و مَثَل با دقت در کلمات مطالعه کردیم.
در این مطالعه ابتدایی، دسته بندی از انواع بسترها و مراتبی که قرآن از این پدیده یا شی در بیان حقیقت و معنا به کار برده است، به دست آمد و در نتیجه منظرهای تازه‌تری برای کاربرد نمادین از این پدیده در نگاه هنرمند و ایجاد توان در بیان او ارائه شد.
در مرحله بعد وارد مشق بصری بر روی آثار هنری در عرصه هنرهای تجسمی شدیم و با تجزیه و تحلیل از نمونه‌هایی از آثار:
- گرافیک و پوستر
- نقاشی و تصویرسازی
- نشانه و لوگو
- صنایع دستی و فرش
- معماری و نقش برجسته
- نقشه و نمودار
به بررسی نماد درخت و اینکه نماد در این آثار دلالت بر چه معنایی دارد اشاره شد.
کارگاه با ذکر حدیثی از رسول اکرم با مضمون مُثَل درخت به پایان رسید.
این کارگاه تقدیم شد به ساحت مقدس شهدای کربلا به ویژه حضرت عباس علیه السلام که نماد مقاومت هستند و ایستادگی و سرو قامتشان تا همیشه زنده و پابرجاست.