منابع علمی پشتوانه مباحث تعلیم و تربیت بر اساس پژوهش‌های انجام شده از قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام:
سند تعلیم و تزکیه
سند تعلیم و تزکیه، بر اساس دو کتاب حجت و حکمت و بر اساس پنج کتاب علم، عقل، یقین، فعل و تفکر، دوکتاب معناشناسی و فرآیندشناسی رشد و شش کتاب رشد تفکر اجتماعی و هفده کتاب در معنا شناسیی، فرآیند شناسی و نظام سازی طیب، خیر، حسن، ایمان، صدق و ولایت نوشته شده است. کاربرد این سند در طراحی نظامات آموزشی، فرهنگی، هنری و … کودکان،نوجوانان است و میتواند علم، قدرت و دقت مربیان و مسئولین در حوزههای تعلیم و تزکیه و فرهنگ، رسانه و هنر را افزایش دهد.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
ساختار وجودی انسان
هرگاه سخن از تزکیه نفس به میان می آید، نوعاً آن را ملازم با ترک محرمات و انجام واجبات می دانیم؛ درحالیکه مفهوم وسیع تر و جامع تری دارد که از لوازم آن رعایت خط قرمزهای عقلی و شرعی است. چنانچه در کتب لغت آمده: «زکو به معنای دور ساختن آنچه حق نیست و خارج کردن آن از متن سالم است و این مانند برطرف کردن رذایل و بدی ها از انسان و محیط اجتماعی اوست و همچنین مانند خارج کردن حقوق مردم از مال خویش یا خارج کردن باطل از متن حق است.
فرق این کلمه با واژه های تطهیر و تهذیب در این است که در تطهیر نظر به پاک شدن از پلیدی هاست و در تهذیب نظر به حاصل شدن اخلاص و صلاح است اما در تزکیه نظر به دورساختن آن چیزی است که لازم است دور شود. مفاهیمی چون رشد، زیاد شدن، صلاح، طهارت، برکت و لیاقت که گاهی برای معنای این کلمه ذکر شده از آثار و لوازم آن است.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
کتاب‌های منظومه رشد از منظر قرآن:
معناشناسی رشد
مفهوم رشد در قرآن که با مفهوم عرفی آن بسیار متفاوت است. از یک سو با بلوغ عقلی در ارتباط است و از سوی دیگر با مفاهیمی چون حق، نور، هدایت و نفع حقیقی.
بنابراین شناخت و گزینش آن، که در گرو شناخت و گریز از غی است، رمز حیات حقیقی و غایتی برای تعلیم و تزکیه انسان توسط دین است. در این کتاب سعی شده است تا بر مبنای آیات نورانی قرآن به معرفی ابعاد وجودی انسان پرداخته شود و تشخیص و گزینش رشد با مفهوم دستیابی به هدایت به عنوان پایه هر گونه خیر فردی و اجتماعی معرفی گردد. بر این اساس کتاب حاضر به عنوان پیش‌درآمد کتب منظومه رشد است که در آن معنای قرآنی رشد پژوهش شده است.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
فرایندشناسی رشد
فرآیند رشد در ساحت فرد و جامعه، به چگونگی تبدیل نعمت‌ها به نور و خروج از ظلمات اشاره دارد و در بستر زندگی روزمره انسان اتفاق می‌افتد. در این فرآیند مقصد از آینده به حال و از نسیه به نقد تبدیل شده و حق به‌عنوان محور زندگی، جهت هر حرکت و سیری را مشخص می‌کند. ولیّ الهی در این زندگی شاخص حق بوده و خیر و ترجیح و اختیار پس‌زمینه هر باور و رفتاری است. در این صورت پس از گذشت هر روز از زندگی پر افتخار انسان و جامعه، طیبات، خیرات، حسنات،علم و حکمت و ایمان و صدق جاری میشود و انسان به سلام و صلاح ابدی دست می‌یابد.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
معناشناسی طیّب و خبیث
تداوم و ارتقای بهره‌مندی انسان از حیات اخروی یا همان جنبه الهی وجودش، در گرو استفاده درست از قابلیت‌های اشیاء است که ماده و اسباب اصلی عمل او را فراهم می‌نمایند. بر این اساس شناخت و بهکارگیری طیّبات به عنوان قابلیت‌هایی که با ساختار فطری انسان انطباق دارند، اساس رشد و تعالی انسان به شمار می‌روند. کتاب حاضر قصد دارد ضمن معناشناسی طیّب بر اساس آیات قرآن و روایات، عوامل و اسباب دستیابی به آن، نحوه استفاده درست از آن، همچنین چگونگی شناخت و بهکارگیری طیّبات در هر موقعیتی را بیان کند.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
فرایندشناسی طیب وخبیث
طیب قابلیتی است که در پنج بعد بستر، ساختار فکری، بروزات، عامل تداوم حیات و آثار حیاتی زمینه رشد انسان و جامعه را اینجاد می‌کند. این قابلیت دارای مراتبی است که در طول مراحل بلوغ انسان و جامعه به صورت‌های مختلفی ظهور می‌یابد. فرایندشناسی طیب با شناسایی قابلیت مذکور در این مراتب، مقدمه تحقق عینی و نظام سازی آن را برای تطهیر انسان و جامعه فراهم می‌آورد.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
نظام سازی طیب
سالم‌سازی جامعه از انواع بیماری و خمودی و قیود دست و پاگیر و تأمین انواع رزق برای دریافت انواع حیات از وظایف اصلی در نظام سازی طیب است که با برنامه‌ریزی دقیق علمی- معنوی بر مبنای احکام دین قابل تحقق است. در این راستا علاوه بر نفی و طرد خبایث لازم است برای استقرار طیبات و خوبی‌ها زمینه‌های لازم فراهم شده، طیبات به‌عنوان معروف و خبایث به‌عنوان منکر برای عموم درخواست و طلبی جدی شود.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
معناشناسی خیر و شر
خیر و اختیار یکی از پایه‌ای‌ترین مفاهیم در نظام انسانی است که به واسطه آن سرنوشت او به سمت نفع حقیقی و کمال مطلوب تقدیر شده و به یمن وجود آن سعادتی ابدی و منحصر به فرد نصیب او میشود. راهیابی به حقیقتِ این کلمه، به معنای راهیابی به همه خوبی‌هاست. برای این منظور با فعال شدن تفکر و تعقل، مؤلفه‌های خیر و اختیار نیز فعال میشود و در این صورت انسان با اخیار هم‌راستا و از اشرار دور می‌گردد. کتاب حاضر تلاشی است برای تبیین مؤلفه‌های خیر و اختیار و نیز ارتباط آن با تفکر و تعقل که دانستن آن موجب فهم آیات و روایات بسیاری در این زمینه میشود.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
فرآیندشناسی خیر و شر
خیر امر تفصیل یافته‌ای است که با ترجیحِ بر مبنای حق پس از تعیین، گزینش شده و عینیت و تحقق می‌یابد و دارای فرآیندی برای هدایت انسان و ایجاد نظام برکت در زندگی او تا رسیدن به قرب الهی است. سیر تدریجی این فرآیند در زندگی انسان ایجاب می‌کند که هر یک از این فرآیند در دورهای از زندگی او ظهور و در ادامه به تکامل حقیقی خود برسد. نتیجه عمل به خیر چیزی جز اخیار شدن نیست که وعده قطعی الهی این است که فمن یعمل مثقال ذره خیرا یره و من یعمل مثقال ذره شرّا یره.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
نظام سازی خیر
نظام‌سازی خیر تلاشی است برای نصرت و اعانت و اعمال ولایت در اقامه خیر توسط فرد و جامعه که از یک سو به وظایف اولیاء خیر و از سوی دیگر به طلب خیرگزینان و خیرخواهان وابسته است. در این نظام سعی و اهتمام در سهولت اجرای خیر و ترک شرّ و سختی ارتکاب شرّ و ترک خیر است و نیز به بدیهی‌سازی خیر و امر به معروف و نهی از منکر می‌پردازد. محور اصلی فعالیت‌های نظام‌سازی خیر متناسب با فرآیند خیر می‌باشد. بدین ترتیب به شیوه‌های تبیین برای تفصیل، ابلاغ برای ترجیح، تبلیغ برای تعیین، ارسال و انذار برای گزینش و تولیت خیر برای تحقق خیر می‌پردازد.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
معناشناسی حسن و سوء
حسن دارای مفهومی جامع در مراتبی مختلف است که سرّ قرب انسان به جوار پروردگار را معلوم می‌کند. از رهگذر معنای حسن و سوء است که میتوان حقایق بی‌شماری چون حمد و تسبیح موجودات را شناخت و به معرفت آن دست یافت. کتاب حاضر با تبیین معنای حسن در مراتب هستی به ضرورت این شناخت در حوزههای مختلف زندگی از جمله مباحث تعلیم و تزکیه و هنر و مباحث اجتماعی اشاره دارد. و سرفصلی نو در نگاه به زیبایی و نیکویی در عرصه‌های مختلف زندگی بشری ارائه می‌دهد.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
فرآیندشناسی حسن و سوء
فرایندشناسی حُسن تلاشی در استقرار حُسن و حَسنه در زندگی برای رسیدن به بالاترین و نیکوترین پاداش‌های خداوند است. این فرایند با فهم حسن و بروز آن آغاز و در پی تثبیت آن زندگی فرد را متحول کرده و آن را عرصه‌ای برای جلوه‌های زیبا و پسندیده می‌نماید. در این صورت پاداش حسن در وهله اول دستیابی به صفات و رفتارهای زیبا و پسندیده‌ای است که حس رضایت و قرب به یگانه بی‌همتا را در فرد ایجاد می‌کند و در وهله بعد دستیابی به زندگی خوش و باصفا و پرنعمت سرای جاودان آخرت است.
در این فرایند میل به زیبایی و زیبا آفرینی در فرد شکوفا میشود و انسان بهای خود را به جز رسیدن به حسنات قرب نمی‌داند.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
نظام سازی حسن
نظام سازی حُسن به چگونگی اقامه و استقرار حسنات در جامعه با هدایت و زعامت اسوه حسنه می‌پردازد و در آن اصول و مبانی و نیز راهبردهای پیاده‌سازی جلوه‌های حُسن را تبیین می‌کند. شاخصه و ارزیابی نزدیک شدن به اقامه حُسن، بروز حُسن و تغییرات محسوس زیبا و شایسته‌ای است که در جامعه قابل‌رؤیت و البته قابل تفصیل است. با اقامه حُسن در جامعه، نور و رحمت عهده‌دار تکفل محسنین می‌گردند. اقامه حسن در افراد تأثیرپذیر، منجر به ایجاد جلوه‌های زیبا می‌گردند و جامعه را به سرعت به سمت کمال می‌کشاند. ابراز جلوه‌های حُسن که با تبعیت از اسوه حسنه رخ می‌دهد به استقرار حسنات منجر میشود و افراد تحت تأثیر موعظه حسنه هدایت و عده‌ای با رویارویی جدال احسن بر آنها اتمام‌حجت میشود.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
دوره اول رشد (ظهور ولایت و تأدیب؛ پیش از تولد تا تکلّم)
دوران‌های رشد اجتماعی که در مکتب اهل بیت علیهم‌السلام تعلیم داده میشود و بوسیله آن سعادت دنیا و آخرت انسان تأمین می‌گردد، از سال‌های قبل از تولد آغاز میشود. در این تعلیم مردان و زنانی با ایمان، فرزندان و نسل‌های بعد خود را در نیکی و تقوا یاری می‌رسانند و شاکله‌ای طیّب به آنها اهدا می‌کنند. این دوران که از قبل از تولد تا بعد از تکلم است، به دوران ظهور ولایت و تأدیب نامگذاری شده است؛ زیرا در این دوران طفل هیچ اختیاری از خود ندارد و تنها در اثر تعلیم اولیای اوست که به بلوغ و رشد می‌رسد. و چه بد مردان و زنانی هستند که از ظهور ولایت الهی و تأدیب ربانی خودداری می‌کنند؛ زیرا موجب استضعاف فرزندان و نسل‌های بعد از خود خواهند شد. کتاب حاضر که از مجموعه جامعه می‌باشد، به بررسی تعلیم و تزکیه در ابتدایی‌ترین سنّ انسان پرداخته و اصول و شیوه‌هایی را که لازم است پدر و مادر از آن واقف باشند، بیان کرده است.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
دوره‌های رشد تفکر اجتماعی: رشد، از تکلم تا بلوغ؛ دوره ظهور مشورت و ادب
در دوره دوم رشد اجتماعی مقرر شده تا والدین با ولایتی که خداوند در اختیارشان گذاشته است، حدودشناسی و محدوده‌شناسی را به فرزند بیاموزند تا ادب نیکو را به ارث گذارند و با آموزش مشورت، توان اختیار و انتخاب را در او شکوفا نمایند. والدین و در کنار ایشان مربیان موظفند در این دوره با تعلیم انواع علوم و تقویت تعبّد و با تکیه بر فعال کردن انواع تفکر، شناخت و توجه فرزند را بتدریج نسبت به مواردی چون مسائل زیر تقویت کنند: خلقت، سلامتی و صحّت خود، شناخت اعضای بدن و کارکردهای آن، اهمیت وقت و اجل، توان اختیار و انتخاب، توان یادگیری و ذکر، بایدها و نبایدهای زندگی
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
دوره‌های رشد تفکر اجتماعی: بلوغ عقلی؛ دوره آراستگی به آداب و احسان
انسان در دوره سوم رشد خود شاهد تحولی عظیم و تولدی دوباره است؛ تولدی که براساس آن بهشت و جهنم، پاداش و عقاب برایش معنا می‌یابد. برنامه‌هایی جهت‌دار در این دوره فرد را به زیور صفات شایسته آراسته می‌کند، زندگی او را در مسیر هدایت و رشد قرار می‌دهد و نداشتن برنامه‌های هدفمند، رهزنان راه هدایت را برای تغییر سرنوشت زندگی او تهییج می‌کند. به این برنامه‌های جهت‌دار که توسط شرع تعیین شده است، آداب گفته میشود. نتیجه عمل به آداب و احکام الهی شکوفایی بلوغ و عقل است که در اثر آن توان قصد و عزم در انسان ظاهر میشود. از سوی دیگر نیز لازم است با تقویت قصد و عزم داشتن در شکوفایی بلوغ و عقل تسریع کرد.
کتاب حاضر کتابی برای اولیا و مربیانی است که تمایل دارند فرزندان تحت نظر خود را در مکتب قرآن و اهل بیت علیهم‌السلام تربیت نمایند.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
اصول و مهارتهای تربیت کودک ۲ تا ۷ سال با رویکرد طیب‌گزینی
در دوره ی اول رشد که آغاز تکلم است، والدین به عنوان ولیّ کودک لازم است بهترین کلمه ها، کلام ها و شیواترین راه های ارتباطی را به کودک آموزش دهند تا کودک، رحمت الهی را از این طریق دریافت کرده و راه برای شکوفایی استعدادهایش هموار گردد.
لذا در این دوره، رزق کودک محبتی است که در قالب کلمات و رفتارهای طیب به کودک رسیده و طیب گزینی را در راه و رسم زندگی او ترسیم می نماید.هدف از نگارش این کتاب، ارائه مهارت های تربیتی مربوط به دوره اول رشد برای والدین و مریبان و هم چنین مدیران تربیتی جامعه است.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
مهارت های خیرگزینی
خیر و شر دو چیزی است که هر انسانی در طول زندگی اش به واسطه آن آزموده میشود تا در اثر آن بتواند راه هدایت را طی کند. این توان گزینش خیر و دوری از شر، که به اختیار معروف است در دوره دوم رشد فعال میشود. لذا از این سن میتوان اقدام به آموزش مهارتهای خیرگزینی نمود. این مهارت ها به بالا بردن توان اختیار به واسطه بالا بردن توان تفصیل مسائل و ترجیح و گزینش بهترین آنها منجر میشود و فرد را در انتخاب هایش مساعدت می نماید.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
اصول و مهارت های حسن گزینی
حسن مفهومی در هم تنیده با خلاقیت، خوبی، نیکویی، شایستگی و آراستگی است که نتیجه آن شادابی و طراوت است، همان مفهومی که برای جوانی در نظر گرفته شده است. بدون تحقق حُسن جوانی نیز محقق نمی‌شود. لذا این کتاب در صدد است تا اکسیر جوانی را در پرتو حُسن و به امامت حسن و حسین و «زین»اب علیهم‌السلام ، معرفی کرده و چگونگی «نو» جوانی را بیاموزد. قالب در نظر گرفته شده برای کتاب مهارتی و تمرین محور است و سیر آن از مهارت یافتن برای عمل، خیر، حسن، احسن و احسان تا هنرنمایی با حسنه می‌باشد.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
سوال و نقش پرسش در برانگیختن تفکّر
سؤال عنایتی الهی به انسان است که وسیله‌ای برای علم یافتن و نیرویی برای تفکر کردن است. منشأ سؤال‌های نیک نیاز واقعی و حقیقی است که به طور طبیعی فرد را به علم و دانایی رهنمون می‌سازد. سؤال از یک سو به نیاز و از سوی دیگر به مسأله مربوط میشود و میتواند موجب شکوفا شدن تفکر و نیز آشکار شدن مسائل و گشوده شدن ابهام از انها گردد. بهره‌گیری از سؤالات قرآن برای فعال شدن توان پرسش یکی از مهمترین وظایف برای فعال‌سازی و شکوفایی تفکر است. کتاب حاضر سعی کرده است به این مهم بپردازد.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
پرورش تفکر مشاهده ای
انسان مخلوقی است که برای مدت محدودی به این جهان محدود و مادی قدم گذاشته است. در عین حال توانمندی دستیابی به تمامی علوم و درک حقایق موجود در عالم – در هر رتبه‌ای و از هر سنخی که باشد – برای وی مهیاست. با استفاده از هر یک از این توانمندی‌ها مرتبه‌ای از رشد برایش حاصل شده و به تدریج به غایت رشد خود که لقای پروردگار خویش است، دست می‌یابد. این پژوهش حاصل توجه به اهمیت مشاهده در این راستا و به انگیزه شناساندن این مهم، با استفاده از پرورش مهارتهای مختلف می‌باشد. تأثیر مشاهده‌های مختلف بر تفکر از بارزترین تأثیرات علم بر رشد انسان است. با درک تعریف درست از مشاهده و جایگاه آن در رشدِ انسان و شناخت آفت‌ها و موانع تحقق آن و همچنین مزین شدن به طهارت و تزکیه در این مسیر، بهره‌مندی از آن در رسیدن به سعادت اخروی افزایش می‌یابد. یکی از دستاوردهای این تحقیق علم به وجود مراتب مشاهده متناسب با مراتب وجودی انسان می‌باشد. وجود حواس مختلف، قوه خیال و بهره‌گیری از عقل، مشاهده عوالم مختلف را در دسترس انسان قرار می‌دهد.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
تفکر شنیداری
شنیدن یکی از مهمترین ورودی‌های اداراکات و فهم و علم در انسان است که با تقویت یافتن، طهارت پیدا کردن و امنیت‌دار شدن میتواند فرد را به قطع به هدایت راهنمایی کند و متقابلا با اهمال در تقویت آن و آلوده سازی و ناامن کردن آن زندگی انسان را محلی برای جولان شیاطین می‌سازد. کتاب حاضر کوششی در بیان اهمیت شنیدن و اهتمام در تقویت، طهارت و امنیت یافتن آن برای سنین نوجوانی و جوانی است.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
تفکر قرآنی
تفکر آینه ای شفاف است که به قلب بینا، زندگانی می بخشد. این نعمت و امکان اختصاصی نردبانی است که می تواند سیر در ملکوت را نصیب انسان کند. حال که استفاده از این کیمیانعمت برای همه ما حیاتی است و زندگی معنوی و حیات جاودان اخروی ما در گرو آن است لازم است برای بهره مندی از آن، نیک تفکر کنیم. کتاب حاضر تلاشی است در فهم این موضوع که چگونه میتوان تفکر کرد، تفکر صحیح وابسته به چه عناصری است، چرا در پاره ای موارد فکرهای ما نتیجه بخش نیست، چگونه می توان قدرت تفکر خود را ارزیابی کرده و مهارت های خود را در این زمینه بالا برد.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
پرورش تفکر بنیادی
استفاده انسان از قوای مختلف وجودی‌اش و نیل به سعادت حقیقی و راستین، نیازمند شناخت معیارهای الهی و عمل مبتنی بر آن است. بر این اساس توانایی تعقّل در انسان نهاده شده تا بواسطه آن بتواند اعمال و رفتار خود را براساس مبناهای حقیقی عالم هستی سامان‌دهی نماید. ضمناً تفکر به عنوان ابزاری مهم در سیر شناخت انسان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از این رو تفکر بنیادی سعی می‌کند تا ضمن تبیین رابطه میان تفکر و تعقل، با ارائه تمارین عملی و کاربردی، توانمندی فرد را در استفاده صحیح از این دو قوه و ارتباط مؤثر میان آنها فعال نماید.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
تشویق و تنبیه در دوره های رشد
یکی از مهمترین مسائل در تعلیم و تزکیه در همه مقاطع سنی مسأله تشویق و تنبیه است که باید متناسب با شکوفایی عقل در هر فردی به صورت متمایز بروز یابد. دانستن ضرورت تشویق و تنبیه دیگران و نیز پذیرش تشویق و تنبیه از جانب دیگران و از آن مهم‌تر چگونگی آن، موضوع اصلی کتاب است که با توجه به حقایق قرآن و نیز روایات امیر المؤمنین علیه السلام به عنوان پدر مؤمنین، تدوین شده است.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
نظم و برنامه ریزی در مراحل زندگی
نظم، درصف قرار گرفتن توان‌های درونی برای خلق زیبایی‌های زندگی است که از یک سو به شکوفایی توان‌ها و از سوی دیگر به جلوه بخشی زیبایی آن توان ها مربوط میشود. نظم توسط برنامه داری و برنامه ریزی در زندگی جریان یافته و در هر دورهای متناسب با اقتضائاتی که دارد شکلی خاص به خود می‌گیرد. این پژوهش درصدد است تا با نشان دادن وضعیت بهینه نظم و برنامه ریزی در دوره‌های مختلف زندگی، چگونگی ورود این موضوع به ساحت تعلیم و تزکیه را تبیین کند.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
مراحل طراحی فعالیت‌های آموزشی
طراحی فعالیت‌های آموزشی گاه برای خود مطرح میشود و گاه برای دیگران. در هر دو حالت باید فعالیت‌های طراحی شده بر مبنای سوق دادن نیازهای واقعی به مقاصد عالی انسانی که خداوند تعیین فرموده باشد. در این صورت است که فعالیت‌ها دارای فایده و نفع پایدار خواهد بود و در غیر این صورت بیم آن می‌رود که فعالیت‌ها نیازهای واقعی را به سمت نیازهای کاذب سوق دهند و آموزش‌هایی را ارائه دهند که بیهوده و بی‌جهت است و منجر به مشغولیت وقت و ذهن فرد می‌گردد. در این کتاب گام‌های طراحی فعالیت‌های آموزشی برای سنین مختلف به صورت مختصر تبیین شده است.
برای سفارش کتاب اینجا را کلیک کنید.
